Nonnen in de storm

In het verleden waren we wel eens op visite bij jonge gezinnen met kleine kinderen. Die kleintjes, soms peuters of zelfs baby's, vonden het een leuk om 'hand verstoppertje', wellicht beter bekend als het 'kiekeboe spelletje', te spelen. Hoe dat werkt? Heel eenvoudig: jij verstopt je gezicht achter je handen en na enkele seconden klappen de 'deurtjes' open. De kleuter in kwestie kijkt gespannen naar de gesloten handen en reageert verrast als de onthulling een feit is. De spelleider wordt beloond met een uitbundige lach van het kleintje. Dit kun je bijna eindeloos herhalen.

Waarom vertel ik dit? Het is in mijn ogen het bewijs dat het voor de mens essentieel is dat 'wij' als sociaal wezen elkaar in de ogen willen zien. Dit zijn immers de spiegels van de ziel. Het liefst nog zouden we het hele gezicht in ogenschouw willen nemen, voor de broodnodige uitdrukkingen. Bij communicatie, hoe summier ook, is het essentieel dat je elkaar aan kunt kijken. Zelfs een klein kind voelt dat al aan.

Als je op een motorfiets rijdt draag je een helm. De functie is duidelijk: de bescherming van het hoofd als het mis gaat. Soms wordt onder de helm nog een balaklava gedragen. Bij veel mensen beter bekend als de bivakmuts. (Onder het dievengilde is dit een geliefd middel tegen spiedende camera's.) Bij sommige andere sporten zijn helmen om dezelfde reden gebruikelijk.

Bij een gemaskerd bal is de essentie van het 'spel' dat je gedurende een beperkte tijd je identiteit voor anderen verborgen houdt. De verrassing is des te groter als de onthulling een feit is.

Met carnaval ga je soms ook gemaskerd door het leven ter vermaak van de deelnemers.

De mens heeft nu eenmaal een overwegend kaal velletje. Bedekking ter bescherming, in welke mate ook, ligt dus voor de hand. Wanneer het koud is dragen mensen allerlei hoofddeksels om de kou te weerstaan. Eenmaal binnen kunnen de petten, hoeden, mutsen, capuchons, sjaals en hoofddoeken af. Vraag het maar aan de inuït. Maar zelfs zij laten hun gezicht vrij.

Na het beperkte gebruik van 'de bedekking' zijn de mensen weer perfect herkenbaar en kan er weer onbelemmerd gecommuniceerd worden.

Zo zijn er mensen die gezicht bedekkende kleding dragen in naam van een religieuze overtuiging. Er is nogal veel over te doen de laatste tijd omdat enerzijds de vrouwen die een hoofddoek, nikab dan wel een burqa dragen dit vrijwillig zeggen te doen. Anderzijds hoor je dat zij gedwongen worden door de man. Sterker nog de man beschouwt zijn vrouw als eigendom, als voorwerp en zelfs als een bezit dat verhandeld kan worden. Ergens las ik dat het in het midden oosten gebruikelijk is dat een vrouw ongeveer 2 kamelen waard is . Of 4 geiten.

Hoe het ook zij, het onherkenbaar verschijnen in overheidsgebouwen, openbaar vervoer, scholen en dergelijke is sinds kort bij wet verboden in Nederland. Eerder was dat al het geval in meerdere Europese landen, waaronder Frankrijk, België, Denemarken Oostenrijk en Bulgarije. Nu er geluiden opgaan dat de politie en zelfs de burgemeester van 's lands hoofdstad de handhaving van die wet geen prioriteit willen geven, rommelt het in het land.

Een wet die zorgvuldig en democratisch tot stand gekomen is dient gehandhaafd te worden. In Nederland zijn er naar schatting 300 vrouwen die een burqa dragen. Dat is dus een tent vormige lap stof, meestal zwart, die zelfs de ogen achter een gaasje verbergt. Een van de bezwaren van de draagsters is dat zij geen gebruik meer kunnen maken van het openbaar vervoer. Ook vinden ze het bezwaarlijk dat wanneer ze naar het ziekenhuis, een school of het politiebureau moeten, ze er niet in mogen. Ik zou zeggen: als je in de situatie komt dat je denkt van een van deze voorzieningen gebruik te willen maken, wees dan creatief. Laat in zo'n geval je lappen thuis en ga voor een keer als 'gewoon mens' door het leven. Niemand op straat die het merkt. Je zegt zelf dat je die kleding uit eigen vrije wil draagt. Dan kun je hem in geval van nood ook wel uit eigen vrije wil een keer af laten.

'Ja ' zouden ze dan kunnen zeggen 'maar de burqa is mijn identiteit. Die laat zien wie en wat ik ben!' Dus je identiteit zit in een lap stof? Volgens mij zit religie vooral van binnen.

Bovendien leven wij in een cultuur waar wij elkaar graag in de ogen willen kijken en open en eerlijk met elkaar willen communiceren. Door die stof wordt jij ontmenselijkt. Je stelt niets meer voor. Met je boerenverstand voel je dat aan.

Vroeger werd de beul (tijdelijk) ontmenselijkt door een kap of een lap stof over zijn hoofd, wanneer hij het vonnis voltrok.

Vroeger gingen nonnen volledig schuil onder lappen stof tot op de grond, echter: hun gezicht bleef vrij en ze gaven je gewoon een hand zonder handschoenen te dragen. Voor Monniken gold hetzelfde.

Burqa's zijn misschien in uitzonderlijke omstandigheden praktisch: in een zandstorm in de woestijn zou hij bescherming kunnen bieden. Zo ook tegen de meedogenloze zonnestralen in datzelfde gebied. Dan nog blijft het van tijdelijke aard. Bovendien zijn zandstormen en Sahara condities zeldzaam in Nederland.

Hoofdbezwaar blijft: het onherkenbaar zijn. De ontmenselijking. De onderdrukking van de vrouw.

Als een burqa draagster bij hoog en bij laag zegt uit eigen vrije wil te handelen en als voornaamste reden haar religie aanvoert is er een probleem. Het gaat er niet om dat we hier in het westen iemand het niet gunnen om te dragen wat men wil. De talloze modeshows met de ontelbare meest vreemde creaties op de catwalk zijn hier onder andere het bewijs van.

Het kan ons zelfs niet schelen al lopen mensen met een vergiet, fluitketel of trechter op hun hoofd. Het gaat er om dat een persoon een uniek gezicht bezit.

Wereldwijd zijn er regels voor het tonen van je identiteit. Daarbij mag er zelfs geen lang hoofdhaar voor je gezicht hangen op de pasfoto van je identiteitsdocument.

Er zijn ongeschreven regels voor fatsoen: je maakt jezelf tegenover de medemens bekend middels, op zijn minst, je gezicht. Vrouwen die zeggen uit eigen vrije wil een burqa te dragen omdat dát hun religieuze persoonlijkheid toont, slapen die thuis dan in een burqyama?

De (mannelijke) eigenaar van een burqa draagster is kennelijk bang dat de controlerend rijksambtenaar op slag verliefd wordt op de vrouw die tevoorschijn komt bij het zien van haar gezicht? Zij wordt immers meegenomen in een aparte ruimte om haar gezicht te tonen.

Is de liefde tussen twee burqa draagsters verboden? Dat lijkt me dan weer wel een staaltje van discriminatie volgens westerse standaarden.

Een bijdehante hoogleraar, die duidelijk tégen het burqaverbod was, merkte op: 'Je ziet elkaar toch ook niet als je een telefoongesprek voert?!' Ze heeft blijkbaar nog nooit van Skype of Face Time gehoord. (of doét alsof) Bovendien accepteren wij de telefoonstem in de wetenschap dat je de gesprekspartner te allen tijde in levende lijve zou kunnen ontmoeten.

Samenvattend ben ik ervan overtuigd dat Nederlanders heel liberale mensen zijn, maar er zijn grenzen. Als je in ons land wilt leven, behoor je je aan te passen. Zoals wij dat omgekeerd over het algemeen ook proberen te doen.

Er uitzien als een karikatuur. Er uitzien als een standbeeld dat nog onthuld moet worden. Er uitzien als één grote provocatie. Er uitzien als één groot uitroepteken om deze provocatie kracht bij te zetten, gaat de meeste Nederlanders te ver. 'Wij' krijgen zo het gevoel langzaam maar zeker de regie over ons eigen land te verliezen terwijl we zo graag allerlei culturen in ons midden willen sluiten.

Vaak is dat probleemloos gelukt: Indonesiërs, Chinezen, bootvluchtelingen. Na tientallen jaren toegeven aan de Islam lijkt het er op, met de burqa als symbool, dat de aanpassing van de kant van diezelfde Islam is mislukt.

Het enige wat we willen is elkaar als mens te kunnen respecteren, onder gelijkheid tussen man en vrouw. Daarvoor is het nodig dat je elkaar in het gezicht kunt aankijken.

Zelfs een klein kind snapt dat.